Portret van Caravaggio
Caravaggio
1571-1610
Caravaggio, geboren als Michelangelo Merisi da Caravaggio op 29 september 1571 in het Italiaanse stadje Caravaggio, is een van de meest invloedrijke en controversiële schilders uit de barokperiode. Zijn werk staat bekend om zijn dramatische gebruik van clair-obscur (licht-donker contrast) en zijn realistische benadering van religieuze en mythologische onderwerpen. Caravaggio leidde echter ook een tumultueus en vaak gewelddadig leven, wat zijn reputatie als zowel een artistiek genie als een probleemfiguur versterkte.
Caravaggio werd geboren in een bescheiden familie in het dorp Caravaggio, nabij Milaan. Toen hij zes jaar oud was, werd zijn familie getroffen door de pest, waarbij zijn vader en grootvader overleden. Hierdoor groeide Caravaggio op onder moeilijke omstandigheden en werd hij al vroeg geconfronteerd met verlies en onzekerheid.
Op 13-jarige leeftijd ging Caravaggio in de leer bij de schilder Simone Peterzano in Milaan, die zichzelf als leerling van Titiaan beschouwde. Hoewel Caravaggio weinig formele training had, kreeg hij hier wel een basisopleiding in schilderkunst en het vakmanschap van olieverf. Peterzano's stijl was klassiek en conservatief, maar Caravaggio's later werk liet zien dat hij sterk afweek van de traditionele benadering van zijn leermeester.
Carrière in Rome
Rond 1592, verhuisde Caravaggio naar Rome. Het leven in de grote stad was zwaar; hij leefde in armoede en moest worstelen om in zijn levensonderhoud te voorzien. Hij kreeg zijn eerste baan als assistent in het atelier van Giuseppe Cesari, een beroemde schilder die vooral mythologische taferelen schilderde. Al snel maakte Caravaggio indruk met zijn talent voor realisme en licht-donker technieken. Zijn werk werd opgemerkt door invloedrijke kunstmecenassen, waaronder kardinaal Francesco Maria Del Monte.d.
Beroemde werken
Caravaggio's werk "De roeping van de heilige Mattheüs" (1599-1600) in de Contarelli-kapel van de San Luigi dei Francesi in Rome markeerde zijn doorbraak. Het schilderij toont zijn meesterlijke beheersing van licht en schaduw, en zijn vermogen om bijbelse verhalen tot leven te brengen met een ongekende realisme.
Zijn andere beroemde werken, zoals "De bekering van Paulus" en "De kruisiging van Petrus", bevestigden zijn reputatie als een meester van de dramatische en realistische barokschilderkunst. Caravaggio's controversiële levensstijl, met frequente betrokkenheid bij ruzies en duels, droeg bij aan zijn reputatie als een rauwe en compromisloze kunstenaar.
Caravaggio's invloed reikte ver buiten zijn eigen tijd. Zijn techniek van chiaroscuro inspireerde vele toekomstige schilders, waaronder Rubens, Rembrandt en Velázquez, en zijn werken blijven een belangrijke inspiratiebron voor kunstenaars over de hele werel
Techniek en Invloed
Caravaggio stond bekend om zijn revolutionaire gebruik van chiaroscuro, een techniek waarin sterke contrasten tussen licht en donker de dramatiek van het schilderij versterken. Met deze methode creëerde hij krachtige, intieme scènes waarin zijn figuren bijna uit de schaduw lijken op te doemen. Door het licht nauwkeurig op bepaalde delen van de compositie te richten, benadrukte hij emoties en gezichtsuitdrukkingen, waardoor zijn werken een intense, bijna theatrale sfeer kregen.
Zijn aanpak, ook wel tenebrismo genoemd, ging verder dan het standaard chiaroscuro door diepe, donkere schaduwen te gebruiken in contrast met felle lichtpunten. Dit zorgde voor een opvallende diepte en een bijna tastbare realiteit. Caravaggio schilderde gewone mensen als modellen, met rimpels, vuil en ruwe handen – ver verwijderd van het geïdealiseerde schoonheidsbeeld van de renaissance. Deze realistische benadering maakte zijn kunst controversieel, maar ook baanbrekend.
Caravaggio’s dramatische licht-donkercontrasten en realistische stijl inspireerden een hele generatie kunstenaars, de zogenaamde “Caravaggisten,” waaronder bekende meesters als Rembrandt en Gerrit van Honthorst. Zijn invloed op de barokkunst is blijvend, en zijn gebruik van chiaroscuro blijft een iconisch element in de kunstgeschiedenis.
Controversieel Persoonlijk Leven
Caravaggio stond niet alleen bekend om zijn kunst, maar ook om zijn problematische persoonlijkheid. Hij had een opvliegend karakter en raakte regelmatig betrokken bij gevechten en juridische problemen. In 1606 bereikte zijn gewelddadige karakter een hoogtepunt toen hij tijdens een ruzie een man, Ranuccio Tomassoni, dodelijk verwondde. Als gevolg hiervan werd Caravaggio ter dood veroordeeld en moest hij vluchten uit Rome.
Gedurende zijn vlucht verbleef hij in Napels, Malta en Sicilië. Ondanks zijn status als voortvluchtige bleef hij schilderen en creëerde hij enkele van zijn bekendste werken tijdens deze periode. In Malta werd hij zelfs in de Orde van Malta opgenomen, maar na een ruzie met een invloedrijk lid van de orde werd hij gevangen gezet. Hij ontsnapte en ging verder met zijn zwervende bestaan in Zuid-Italië.
Laatste Jaren en Overlijden
In 1610 probeerde Caravaggio naar Rome terug te keren om gratie te krijgen. Hij reisde per boot, maar werd onderweg gearresteerd en gevangen gezet. Na enkele dagen werd hij vrijgelaten, maar hij raakte zijn bezittingen, waaronder enkele schilderijen, kwijt. Tijdens zijn reis langs de kust van Toscane werd Caravaggio ziek; men vermoedt dat hij aan een koorts leed, mogelijk veroorzaakt door malaria of een andere infectie. Op 18 juli 1610 overleed Caravaggio in Porto Ercole, op slechts 38-jarige leeftijd. Zijn lichaam werd in een anoniem graf begraven, en hij kreeg pas postuum erkenning voor zijn bijdragen aan de kunst.
Invloed en Nalatenschap
Caravaggio’s radicale benadering van licht, donker en realisme inspireerde generaties kunstenaars. Hij introduceerde een nieuwe benadering van realisme en emotie in religieuze kunst, iets wat voor die tijd ongekend was. Zijn schilderstijl, vooral de combinatie van sterke schaduwen en helder licht, wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke ontwikkelingen in de barokke kunst. Schilders als Rubens, Rembrandt en Velázquez werden sterk beïnvloed door zijn werk, en de term “Caravaggisme” wordt vaak gebruikt om kunstenaars te beschrijven die zijn stijl probeerden na te volgen.
Interessante feitjes
Caravaggio's leven vol controverse
Caravaggio was even beroemd om zijn turbulente leven als om zijn kunst. Hij werd verschillende keren gearresteerd voor geweldsdelicten en moord, wat zijn reputatie als een rebelse en onstuimige kunstenaar versterkte.
Zijn modellen
Caravaggio schilderde vaak met behulp van modellen van de straat, zoals prostituees en bedelaars. Deze controversiële keuze gaf zijn werken een rauw en ongepolijst karakter.
Pogingen om gratie te krijgen via zijn schilderijen
Tijdens zijn vier jaar in ballingschap probeerde Caravaggio gratie te krijgen van de paus voor zijn doodvonnis, opgelegd na de moord op Ranuccio Tomassoni. In de hoop dat invloedrijke vrienden en familieleden konden bemiddelen, stuurde hij hen schilderijen zoals David met het hoofd van Goliath en Salome met het hoofd van Johannes de Doper. Helaas overleed hij voordat zijn verzoek om gratie werd ingewilligd.
Ontsnapping na een aanval op een ridder
Tijdens zijn tijd op Malta kreeg Caravaggio een ridderschap aangeboden door de Grootmeester van de Ridders van Sint Jan, wat hem vermoedelijk gratie zou hebben opgeleverd voor zijn doodvonnis. Maar na een conflict waarin hij een hooggeplaatste ridder aanviel, werd hij gevangengezet en verloor hij zijn ridderschap. Caravaggio wist te ontsnappen en vluchtte naar Sicilië, waar hij voortdurend in angst leefde. Zijn zorgen waren niet ongegrond; hij werd aangevallen door een groep mannen, waarschijnlijk uit wraak voor de eerdere aanval, en raakte daarbij blijvend verwond in zijn gezicht.
Caravaggio's invloed op de kunstwereld
Caravaggio's stijl en techniek hebben een blijvende invloed gehad op vele generaties kunstenaars, van de barok tot de moderne kunst. Zijn revolutionaire gebruik van licht en realisme blijft een bron van inspiratie.
Zelfportretten in zijn werk
Caravaggio portretteerde vaak zijn eigen gezicht in zijn schilderijen, soms in de vorm van gesneuvelde of gekwelde figuren, een knipoog naar zijn eigen tumultueuze leven.
David met het hoofd van Goliath
In dit werk gebruikte Caravaggio zijn eigen gezicht voor het afgehakte hoofd van Goliath, een zelfreflectie van zijn eigen innerlijke strijd en schuldgevoelens.
Heeft de maffia een schilderij gestolen?
In 1969 werd De Geboorte van Christus met Sint Franciscus en Sint Laurentius gestolen uit het Oratorium van Sint Laurentius in Palermo. Het schilderij, met een geschatte waarde van zo'n 20 miljoen dollar, is nooit teruggevonden. Enkele maffialeden beweerden echter dat het kunstwerk werd tentoongesteld tijdens belangrijke vergaderingen van hoge maffiafiguren, maar dat het in slechte staat verkeerde en uiteindelijk zou zijn vernietigd.