Affiche en catalogus voor de kunsttentoonstelling "Dada: 1916–1923", gehouden in de Sidney Janis Gallery in New York van 15 april tot 9 mei 1953. Ontworpen door Marcel Duchamp.
Dadaïsme
Periode: 1916 tot 1924
Het Dadaïsme is een avant-gardistische kunststroming die ontstond tijdens de Eerste Wereldoorlog in Zürich, Zwitserland. Het woord Avant-garde staat voor vernieuwing door bewust de traditionele methoden en stijlen van hun voorgangers af te wijzen. Het streven naar originaliteit en verandering stond daarbij centraal.
De beweging was een reactie op de zinloosheid van de oorlog en de gevestigde waarden van de maatschappij, die volgens de Dadaïsten hadden geleid tot de chaos en vernietiging van de oorlog. Hun werk was vaak provocerend, absurd en bedoeld om de grenzen van kunst uit te dagen.
De naam "Dada" heeft geen specifieke betekenis en werd willekeurig gekozen, wat de speelse en anarchistische houding van de beweging benadrukt.
Het ontstaan
Het Dadaïsme werd geboren in 1916 in Cabaret Voltaire, een club in Zürich opgericht door Hugo Ball en Emmy Hennings. De kunstenaars die zich aansloten bij de beweging kwamen uit verschillende disciplines, waaronder literatuur, muziek en beeldende kunst. Omdat Zürich neutraal terrein was tijdens de oorlog, trok de stad veel kunstenaars en intellectuelen aan die op de vlucht waren voor de verwoestingen van de oorlog.
De beweging verspreidde zich snel naar andere steden zoals Berlijn, Parijs en New York, waar het in wisselende vormen verder evolueerde. Hoewel de Dada-beweging kortstondig was, zou ze grote invloed hebben op latere kunststromingen zoals het surrealisme en de conceptuele kunst.
Kenmerken van het Dadaïsme
Antikunst
Dadaïsme was tegen traditionele kunst en esthetische conventies. Het verwierp het idee van schoonheid en vaardigheid zoals die in eerdere kunstvormen werden gecelebreerd.
Toeval en absurditeit
Veel Dadaïstische kunstwerken werden gecreëerd met behulp van toevalsprocessen, zoals het willekeurig samenstellen van vormen en woorden. Absurditeit en nonsens werden gezien als een manier om de conventies van logica en rede te ondermijnen.
Kritiek op de burgerlijke maatschappij
Veel Dadaïsten gebruikten hun kunst als een vorm van politieke of maatschappelijke kritiek, vooral tegen de hypocrisie van de bourgeoisie en de oorlog.
Ready-mades
Sommige Dadaïsten, zoals Marcel Duchamp, gebruikten ready-mades, alledaagse objecten die als kunst werden gepresenteerd door ze uit hun normale context te halen.
Collage en assemblage
Een belangrijke techniek in de Dada-schilderkunst was het gebruik van collage, waarbij afbeeldingen uit tijdschriften en kranten werden samengevoegd tot een nieuw beeld. Soms werden ook driedimensionale objecten in schilderijen verwerkt (assemblage).
Dadaïsme uitgelegd in iets meer dan een minuut
Belangrijke kunstenaars en hun werk
Marcel Duchamp:
Hoewel Duchamp beter bekend is als de grondlegger van het concept van de ready-made, speelde hij ook een belangrijke rol in de Dada-schilderkunst. Hij onderzocht thema's zoals de rol van de kunstenaar, de betekenis van kunst en het gebruik van toeval. Belangrijke werken zijn Fountain" (1917) en "Nu descendant un escalier, n° 2" (1912), werk dat werd gemaakt vóór zijn Dada-periode maar illustreert zijn latere interesse in beweging en het deconstrueren van visuele conventies.
Hannah Höch:
Höch was een van de pioniers van de fotomontage, een collagevorm waarbij foto's en afbeeldingen uit tijdschriften en kranten werden gebruikt om kunst te maken. Ze was actief in het Berlijnse Dadaïstische circuit en gebruikte haar werk vaak om commentaar te leveren op de rol van vrouwen in de samenleving en op politieke kwesties. Een van haar belangrijkste werken is "Cut with the Kitchen Knife" (1919–1920)
Francis Picabia:
Picabia was een veelzijdige kunstenaar die zich bewoog tussen verschillende kunststromingen, maar een belangrijke rol speelde in de ontwikkeling van het Dadaïsme in Parijs. Zijn werk varieerde van abstracte schilderkunst tot mechanische tekeningen en abstracte figuraties. Een belangrijk werk van Picabia is "Très rare tableau sur la terre" (1915)
Man Ray:
Man Ray was een Amerikaanse kunstenaar die vooral bekend werd in de Parijse Dada-scene. Hij werkte met fotografie, schilderkunst en objecten en stond bekend om zijn experimentele benadering van kunst. Zijn werk balanceerde vaak tussen Dada en surrealisme. Belangrijk werk is het kunstwerk "Cadeau" (1921)