Compositie in rood, geel, blauw en zwart door Piet Mondriaan uit 1921
De Stijl
Periode: 1917-1931
De Stijl is een kunstbeweging die in Nederland ontstond in 1917 en haar naam ontleende aan het gelijknamige tijdschrift "De Stijl", opgericht door Theo van Doesburg. De beweging werd sterk beïnvloed door de idealen van modernisme, en streefde naar een nieuwe visuele taal die universeel, puur en abstract was. Het doel was om een harmonie tussen kunst, design en architectuur te creëren die verder ging dan individuele expressie, door zich te richten op objectiviteit en eenvoud.
De beweging stond voor het streven naar een ideale, universele harmonie in kunst, geïnspireerd door spirituele en utopische visies op een nieuwe maatschappij. Dit kwam sterk tot uiting in de schilderkunst, waar kunstenaars streefden naar abstractie door geometrische vormen en een beperkt kleurenpalet te gebruiken. De principes van De Stijl vonden hun weg naar verschillende kunstdisciplines, zoals schilderkunst, architectuur, interieurontwerp en grafisch ontwerp.
Invloed en nalatenschap
De Stijl was meer dan een kunstbeweging; het was een filosofie over hoe kunst, architectuur en design de samenleving konden veranderen. Hoewel de beweging in de jaren 1930 uiteenviel, bleef haar invloed enorm, vooral op het gebied van modernistische kunst, Bauhaus-architectuur en minimalistisch design. De principes van eenvoud, abstractie en geometrie die door De Stijl werden ontwikkeld, hebben nog steeds een impact op hedendaagse kunst en design.
Kenmerken van De Stijl
Geometrische vormen
Schilderijen van De Stijl bestaan uit rechte lijnen en primaire geometrische vormen, zoals vierkanten en rechthoeken. Bochten en ronde vormen worden vermeden.
Beperkt kleurgebruik
Het kleurenpalet is beperkt tot de drie primaire kleuren (rood, blauw, geel) en de niet-kleuren (zwart, wit, grijs). Deze eenvoudige kleuren werden gebruikt om een gevoel van harmonie en balans te creëren.
controcomposizione XVI door Theo van Doesburg uit 1925
afbeelding van Sailko, CC BY 3.0, via Wikimedia Commons
Verticale en horizontale lijnen
Kunstenaars gebruikten vaak een compositie van verticale en horizontale lijnen, die ruimtes en vlakken creëerden zonder perspectief of diepte. Dit werd gezien als de meest pure vorm van compositie.
Abstractie
De Stijl werkte volledig met abstracte vormen, zonder enige verwijzing naar de natuurlijke wereld of figuratieve elementen. Het doel was om de essentie van schoonheid te vinden door simplificatie.
Abstractie
De Stijl werkte volledig met abstracte vormen, zonder enige verwijzing naar de natuurlijke wereld of figuratieve elementen. Het doel was om de essentie van schoonheid te vinden door simplificatie.
Een video waarin De Stijl wordt uitgelegd
Belangrijke kunstenaars en hun werk
Piet Mondriaan:
Mondriaan ontwikkelde zijn eigen stijl, het neoplasticisme, waarbij hij geloofde dat kunst de universele waarheid kon uitdrukken door middel van abstractie en eenvoud.
Belangrijke werken van Mondriaan zijn:
"Compositie met rood, blauw en geel" (1930): Dit werk is misschien wel het beroemdste voorbeeld van De Stijl. Het bestaat uit een raster van zwarte lijnen die vlakken van primaire kleuren en wit omsluiten. Mondriaan streefde naar een universele harmonie door het gebruik van geometrische vormen en een beperkt kleurpalet.
"Victory Boogie Woogie" (1944): Mondriaans laatste, onvoltooide werk, waarin hij experimenteerde met een dynamischer gebruik van vlakken en kleuren, geïnspireerd door de energie van New York.
Theo van Doesburg:
Van Doesburg was de oprichter van De Stijl en speelde een belangrijke rol in de verspreiding van de idealen van de beweging. Hij werkte niet alleen in de schilderkunst, maar ook in architectuur en design.
Belangrijke werken:
"Contra-Compositie V" (1924): In tegenstelling tot Mondriaan introduceerde Van Doesburg diagonale lijnen in zijn werk. Dit schilderij laat zien hoe hij de principes van De Stijl toepaste, maar met meer dynamiek en beweging door het gebruik van schuine lijnen.
"Simultane compositie" (1929): Een voorbeeld van Van Doesburgs latere werken waarin hij ook diagonalen gebruikte, wat hij als een uitbreiding van de strikte horizontale en verticale composities zag.
Bart van der Leck:
Van der Leck was een belangrijke invloed binnen De Stijl, hoewel hij later afstand nam van de strikte regels van de beweging. Zijn werk wordt gekenmerkt door de reductie van figuratieve elementen naar geometrische abstracties.
Belangrijk werk van Van der Leck: "Compositie 1917 no. 4" (1917): Dit werk is een voorbeeld van Van der Leck's vroege abstracte stijl, waarin hij complexe vormen reduceerde tot geometrische vlakken en primaire kleuren.