Impression, soleil levant door Claude Monet uit 1872
Impressionisme
Periode: 1860 tot begin 20ste eeuw
Het Impressionisme is een kunststroming die ontstond in Frankrijk waar het de conventionele regels van de academische schilderkunst doorbrak.
De impressionisten waren geïnteresseerd in het vastleggen van vluchtige momenten en veranderende effecten van licht en kleur. In plaats van gedetailleerde, nauwkeurige voorstellingen van de werkelijkheid, probeerden ze het oog te vangen van wat ze zagen, vaak met losse, zichtbare penseelstreken.
Na 1890 ontwikkelde in Amerika het impressionisme, ook wel het Amerikaans impressionisme genoemd. Deze periode duurde van 1890 tot het begin van de 20ste eeuw.
Impressionisme in Frankrijk
Het woord "impressionisme" komt van het schilderij Impression, soleil levant (1872) van Claude Monet, dat tijdens een tentoonstelling in 1874 kritiek kreeg omdat het niet een afgewerkte voorstelling leek te zijn, maar slechts een "indruk" (impressie) van een scène.
Het impressionisme werd aanvankelijk bekritiseerd vanwege de losse stijl en het ontbreken van traditionele verfijning, maar groeide uit tot een van de meest invloedrijke kunststromingen van de 19e eeuw. De impressionisten veranderden de manier waarop kunstenaars naar de werkelijkheid keken en brachten een nieuwe benadering van schilderkunst die de nadruk legde op persoonlijke visie en de directe waarneming van het moment.
Impressionistische kunstenaars legden de basis voor latere moderne stromingen zoals het Postimpressionisme, het Symbolisme, en zelfs het Expressionisme. Hun werk bracht een breuk met de academische traditie en opende de deur voor meer experimentele en subjectieve vormen van kunst in de 20e eeuw.
Impressionisme in Amerika
Het Amerikaans impressionisme is een kunststroming die eind 19e en begin 20e eeuw opkwam in de Verenigde Staten, beïnvloed door het Franse impressionisme, maar met een eigen, unieke stijl en onderwerpen die de Amerikaanse cultuur en landschappen weerspiegelden. Net als hun Franse tegenhangers richtten Amerikaanse impressionisten zich op de effecten van licht, kleur en de natuur, maar ze pasten deze principes toe op typisch Amerikaanse thema’s, zoals het landelijke leven, de groeiende steden, en de uitgestrekte natuur van het Amerikaanse continent.
Het Amerikaans impressionisme begon eind 19e eeuw toen Amerikaanse kunstenaars naar Europa reisden om in Frankrijk te studeren. Veel van hen waren geïnspireerd door de impressionisten die ze daar ontmoetten, zoals Claude Monet en Pierre-Auguste Renoir. Bij terugkeer in de Verenigde Staten pasten ze de impressionistische technieken aan op hun eigen omgeving en thema's.
De beweging groeide in populariteit door de oprichting van kunstenaarskolonies in plaatsen zoals Old Lyme in Connecticut, Cos Cob, en New Hope in Pennsylvania. Deze kolonies boden een plek waar gelijkgestemde kunstenaars samenkwamen om de natuur te schilderen en ideeën uit te wisselen, waardoor het Amerikaans impressionisme verder werd ontwikkeld.
Kenmerken van het Impressionisme (Frans)
Licht en Kleur
Licht en de invloed ervan op kleur waren centrale thema's binnen het impressionisme. Kunstenaars schilderden vaak buiten (en plein air) en probeerden het natuurlijke licht van verschillende momenten van de dag vast te leggen. Ze experimenteerden met de manier waarop licht de kleuren van objecten en landschappen beïnvloedde.
Vluchtige Momenten
De impressionisten probeerden het gevoel van een moment in de tijd vast te leggen, zoals een zonnige middag, het effect van mist, of de beweging van water. Ze gaven de voorkeur aan alledaagse taferelen en spontane composities, vaak in stedelijke of natuurlijke omgevingen, die een tijdelijk en dynamisch karakter hadden.
Losse Penseelstreken
Een kenmerkend stijlmiddel van de impressionisten is het gebruik van losse, korte penseelstreken die de illusie wekten van beweging en vluchtigheid. In plaats van fijne details, richtten ze zich op het creëren van een algemene indruk, waarbij de verf vaak in dikke lagen werd aangebracht om textuur en lichtweerkaatsing te benadrukken.
Bal du moulin de la Galette door Pierre-Auguste Renoir uit1876
Moderne Leven en Landschappen
In tegenstelling tot de academische kunst, die zich vaak richtte op historische of mythologische thema's, vonden impressionistische kunstenaars hun onderwerpen in het alledaagse leven. Ze schilderden stadsgezichten, parken, cafés, theaters, tuinen, en landschappen. Hun werk weerspiegelde de moderne wereld van de late 19e eeuw, waarin stedelijke groei en technologische vooruitgang centraal stonden.
Ongebruikelijke Hoekpunten en Composities
De impressionisten braken met de traditionele regels van compositie door ongebruikelijke perspectieven en uitsneden te gebruiken. Ze kozen voor asymmetrische composities, vaak geïnspireerd door de toevallige, spontane indrukken van het moderne leven.
De Wieg door Berthe Morisot uit 1872
Belangrijke kunstenaars en hun werk
Claude Monet:
Monet wordt vaak beschouwd als de grondlegger van het impressionisme. Zijn schilderijen, zoals Impression, soleil levant en zijn serie werken over de waterlelies en de kathedraal van Rouen, legden de nadruk op licht en kleur. Hij schilderde vaak dezelfde scène op verschillende momenten van de dag om de veranderende lichtomstandigheden vast te leggen.
Pierre-Auguste Renoir:
Renoir schilderde vaak sociale scènes, zoals bijeenkomsten in cafés en danszalen, maar ook portretten en naakten. Zijn werk is herkenbaar door de zachte penseelstreken, levendige kleuren en het gebruik van licht om warmte en sensualiteit over te brengen, zoals in Bal du moulin de la Galette (1876).
Edgar Degas:
Degas was beroemd om zijn schilderijen van balletdansers en paardenraces. Hoewel hij als impressionist werd beschouwd, schilderde hij vaak binnen en experimenteerde hij met onconventionele perspectieven en composities. Zijn werk, zoals De Ster (1878), toont vaak geïsoleerde momenten van beweging.
Camille Pissarro:
Pissarro was een belangrijk lid van de impressionistische groep en schilderde vooral landschappen en stadsgezichten. Zijn werken legden de focus op het spel van licht en atmosfeer, zoals in zijn schilderijen van het moderne Parijs.
Berthe Morisot:
Morisot was een van de toonaangevende vrouwelijke impressionisten. Ze schilderde vaak intieme huiselijke scènes en portretten, maar met dezelfde speelse behandeling van licht en kleur als haar mannelijke collega's, zoals in De wieg (1872).
Kenmerken van het Amerikaans Impressionisme
Landschappen en Plattelandsleven: Terwijl de Franse impressionisten vaak stedelijke scènes schilderden, concentreerden veel Amerikaanse impressionisten zich op het schilderen van landschappen en het landelijke leven. Ze waren vooral geïnteresseerd in de schoonheid van de ongerepte natuur van Amerika, zoals de bossen van New England, de kustlijnen van de oostkust, en de westelijke wildernis. De rustige, idyllische plattelandsgebieden werden vaak afgebeeld, in contrast met de snelgroeiende steden.
Licht en Atmosfeer: Net als in het Franse impressionisme stond de invloed van licht centraal in de Amerikaanse versie. Kunstenaars experimenteerden met het weergeven van verschillende lichtomstandigheden, van het zachte licht van de ochtend tot het gouden licht van de namiddag, en de wisselwerking van schaduwen en reflecties in water.
The Child's Bath door Mary Cassatt uit 1893
Losse, Zichtbare Penseelstreken: Het gebruik van losse, korte penseelstreken, een kenmerk van het impressionisme, was ook prominent in de Amerikaanse versie van deze stijl. Deze techniek hielp bij het vastleggen van de vluchtige indrukken van licht en sfeer, en creëerde een gevoel van spontaniteit en beweging in hun werken.
Amerikaanse Thema’s en Invloeden: Hoewel de techniek en stijl van het Amerikaanse impressionisme direct waren afgeleid van de Franse meesters, waren de thema's vaak typisch Amerikaans. De schilderijen bevatten vaak scènes van het Amerikaanse plattelandsleven, pioniersgemeenschappen, en de groeiende industriële centra. Sommige kunstenaars onderzochten ook de interactie tussen mensen en de natuur in Amerika, wat leidde tot werken die zowel de schoonheid als de uitdagingen van de Amerikaanse ervaring vastlegden.
May NIght door Willard Metcalf uit 1906
Belangrijke kunstenaars en hun werk uit deze periode
Childe Hassam:
Childe Hassam wordt vaak gezien als een van de belangrijkste Amerikaanse impressionisten. Zijn schilderijen, zoals de Flag Series (waaronder The Avenue in the Rain, 1917), combineren de invloed van het Franse impressionisme met Amerikaanse thema's zoals de vlaggenparades tijdens de Eerste Wereldoorlog en de straten van New York.
Mary Cassatt:
Mary Cassatt was een Amerikaanse schilderes die een prominente rol speelde in de Franse impressionistische beweging. Hoewel ze voornamelijk in Frankrijk werkte, bracht ze het impressionisme naar Amerika en richtte zich vooral op het schilderen van intieme taferelen van moeders en kinderen. Haar werken, zoals The Child’s Bath (1893), tonen een zachte, gevoelige benadering van impressionistische principes.
John Singer Sargent:
Hoewel Sargent vooral bekendstaat om zijn portretten, zoals Madame X (1884), experimenteerde hij ook met impressionistische technieken in zijn landschappen en aquarellen. Zijn werken, zoals Carnation, Lily, Lily, Rose (1885-1886), weerspiegelen een delicate behandeling van licht en kleur, typisch voor het impressionisme.
Theodore Robinson:
Robinson was een van de eerste Amerikaanse kunstenaars die de technieken van het impressionisme omarmde. Hij werkte samen met Claude Monet in Giverny en paste zijn indrukken toe op Amerikaanse landschappen. Zijn schilderijen zoals Valley of the Seine, Giverny (1892) tonen een duidelijke invloed van het Franse impressionisme, maar met een eigen Amerikaans perspectief.
J. Alden Weir:
Weir, die actief was in de kunstenaarskolonie in Cos Cob, Connecticut, paste impressionistische technieken toe op zowel landschappen als stillevens. Zijn werk toont een subtiele behandeling van licht en kleur, en legt de nadruk op de natuurlijke schoonheid van het Amerikaanse platteland.
Willard Metcalf:
Metcalf, een van de leidende figuren in de Old Lyme-kolonie, werd bekend om zijn lyrische landschappen die de rust en harmonie van de natuur benadrukten. Zijn werken zoals May Night (1906) tonen de stille schoonheid van de Amerikaanse natuur met een impressionistische gevoeligheid.